یک عالمه غصه دارم می‌خورم که منشاء روشنی ندارد. می‌توانم از لیست دلایل احمقانه‌ای که بابتشان غصه می‌خورم یکی را انتخاب کنم و به همان دلیل اشک بریزم، اما نمی‌خواهم. این کار از آن دلایل احمقانه‌تر است. البته حدس‌های جدی‌تری هم دارم، مثلا این که باز هم بسیار حرف زده‌ام و آدم‌هایی که دوستشان دارم بخش‌های زیادی از مرا خورده‌اند. مثلا این که دل‌تنگم. مثلا این که از دوست نزدیکی ناگهان دور شده‌ام. این‌ها هیچ‌کدام مستقیما و در لحظه مرا زمین نزدند، برای همین بعید است که دلیل فرسودگی‌ام باشند. همین. دنبال همین کلمه بودم: فرسودگی. مستهلک شده‌ام. پوستم ساییده و نازک شده و حالا اشک‌هایم به پوست چشمم فشار می‌آورد. چیزی نمانده تا ترک بخورم و سر ریز شوم. البته می‌دانید؟ هیچ اشکی ندارم. این‌ها استعاره است. فقط گیج و منگ و خسته‌ام. دست و دلم به هیچ کاری نمی‌رود. دائما میل دارم چیزی بخورم. وقتی می‌خواهم بخورم تهوع می‌گیرم. کسی روبه‌رویم نشسته که لپ‌تاپی از سری ریپابلیک‌آوگیمرز دارد. این هم باعث می‌شود منقلب شوم: روزهایی که بازی می‌کردم. روزهایی که خیلی بازی می‌کردم. شب‌هایی که نمی‌خوابیدم و کلیک‌کلیک‌کلیک صدا در خاموشی و تاریکی می‌پیچید. روزهای دیگری که شعر و داستان می‌خواندم. در واقع حسرت روزهایی را می‌خورم که به تنهایی در سرم زندگی می‌کردم و همه چیز ممکن بود. این جا که امروز در آن زندگی می‌کنم هیچ چیز ممکن نیست. راه‌ها را من بسته‌ام. عجیب است. می‌ترسم. دروغ گفتم. اشک دارم. خیلی هم دارم. یک عالمه غصه دارم می‌خورم. آن روزهایی که فایت‌کلاب می‌دیدم، شب و روز فایت‌کلاب می‌دیدم، در ذهنم زندگی می‌کردم. آن روزها، در ذهنم، راه‌های بسته مرا به خشم می‌آورد و برمی‌خیزاند و انفجار هیجانات دیوارها را فرو می‌ریخت. راه باز می‌کرد. آه. مقاومت در برابر پناه بردن به جهان خیال خیلی سخت است. این که خودم را مجبور کنم که رنج بکشم دیوانه‌وار است: تا وقتی راه فرار هست چرا باید در همین جهان رنج‌آور زندگی کرد؟ پاسخش روشن است: اعتیاد. دیگران در اطرافم لذت برده‌اند و من بخوری شده‌ام. هاه. کاش حالا که می‌خواهم در همین جهان باقی بمانم، دست کم می‌دانستم چرا دارم رنج می‌برم.
کوه هیزم را آتش زدم، سوار اسب شد و از آتش گذشت. زیر تشک سه تا دانه‌ی عدس گذاشتم، فهمید. از مارپیچ توانست بیرون بیاید. به معمای ابوالهول پاسخ درست داد. ارتفاع کاغذی که زیر صندلی‌اش گذاشته بودند را حس کرد. از آتش اژدها جان سالم به در برد و بعد در ارابه پنهان شد تا کیسه‌ی زهر او را پاره کند. زنده ماند. زنده بیرون آمد. به چشم‌هایش نگاه کردم. چیزی تق صدا کرد، چرخ‌دنده‌ای سر جایش افتاد، حرکتی در فضا پیدا شد. پل متحرک زنگ‌زده قژ و قژ کنان تکان خورد و پایین آمد. دو طرف دره به هم وصل شدند. چشم‌های کنجکاو و حیرت‌زده از دو سو به هم خیره نگاه می‌کردند. هیچ کس جرئت نداشت پا را از دروازه‌ها فراتر بگذارد. سال‌ها گذشت. پل پوسید. قهرمان داستان از یادها رفت.
رفت؟
نمی‌دانم داستایفسکی چه طور این کار را کرده‌است. شاید نوشتن درباره‌ی دل بی‌مایه، تا وقتی شب‌های روشن هست، کار احمقانه‌ای باشد. نمی‌دانم. من در دنیا خیلی چیزها را نمی‌دانم و این هم یکی از آن‌ها. فعلا مهم‌ترین چیز این است که نمی‌دانم داستایفسکی چه طور کاری کرده‌است که از همان ابتدای داستان منتظر خبر بدی باشم. از همان اول که آرکادی زیر چشمی واسیا را می‌پایید که خوشحال و بی‌قرار در آپارتمان‌شان بالا و پایین می‌پرد، می‌دانستم که اتفاق بدی خواهد افتاد. چه طور؟ چه طور از محبت بی‌چشمداشت این آدم‌های معصوم و خالص، پی بردم که واقعه‌ی هولناکی انتظارشان را می‌کشد؟ چه طور شد که نتوانستم به خودم بقبولانم که لا اقل همین یک بار، حالا که لیزانکا این قدر واسیا را دوست دارد، حالا که واسیا از چنان زندگی سختی توانسته به جایی برسد که شغل و درآمد ثابت داشته باشد، حالا که آرکاری هم لیزانکا را بسیار دوست دارد و لیزانکا آرکادی را، همه چیز به خوبی و خوشی ختم خواهد شد؟ هیچ چیز هیچ اشکالی نداشت، هیچ لکه‌ی سیاهی در هیچ کجای سفیدی این آدم‌ها نبود که بخواهد از جایی درز کند و همه چیز را لکه‌دار کند. حتا آن کلاه فرانسوی که واسیا به لیزانکا هدیه داد هم مطلقا زیبا و بی‌نقص بود، آدم‌ها که هیچ. دردناک‌تر از سر رسیدن آن واقعه، دردناک‌تر از دیدن زوال و فروپاشی، این بود که در تمام لحظات زیبای پیش از وقوع هم انتظارش را می‌کشیدم. باور نمی‌کردم که این چیزها واقعی باشد. البته واقعی بود، اما در من تخم شک پاشیده بودند. شاید همین بود که واسیا را دیوانه کرد، همین باور که هر لحظه امکان دارد واقعه‌ای دهشت‌بار سر برسد. حالا که فکرش را می‌کنم، شاید هم داستایفسکی چیز عجیب و خارق‌العاده‌ای را لای کلمات پنهان نکرده است، شاید صرفا روی همین باور خواننده تکیه کرده که لحظات زیبا واقعی نیستند، که هر لحظه باید منتظر بود که چیزی شوم و وحشت‌انگیز سر بزند.
تقریبا یک سال پیش دیدم که نویسنده‌ی کانال بی‌سروصدایی در تلگرام آیاتی را که در آن‌ها رؤیة به کار رفته بود را جور دیگری معنا کرده است. گفته بود این ریشه هم به معنای دیدن است، هم به معنای فهمیدن و دریافتن، مثلا در «قال فرعون ما اُریکُمْ إلا ما اَرَی و ما اَهدیکُم إلا سبیل الرشاد (۴۰:۲۹)». بعد هم چند تا مثال آورده بود از آیاتی که افعالشان عموما به دیدن ترجمه می‌شدند، اما تصور این معنای دوم هم برای آن‌ها ناممکن نبود. کمی بعد، شاید چند هفته یا چند ماه، به یاد «لن ترانی» افتادم که به موسی گفته بودند. با خودم فکر کردم که اگر چیزی الهی در من باشد، قطعا همین است: «هرگز مرا نخواهی فهمید.» بعد دوباره به همان نوشته برگشتم. یکی از مثال‌های گروه دومش این بود: «أ یحسب أن لم یره أحد؟ (۹۰:۷)». اگرچه این‌جا آیه از زمینه‌اش جدا شده، اما وقتی او گفته‌است که گناه‌کار را می‌فهمد، درک می‌کند، درمی‌یابد، پس من چرا نفهمیدنی هستم؟ شاید خودش را، که در من دمیده بود، فراموش کرده است. شاید دیگر خودش را نمی‌شناسد. این که کسی خودش را به یاد نیاورد غم‌انگیزتر است یا این که هیچ کس او را به یاد نیاورد؟
اقیانوسی که روزهای پیش آرزویش را می‌کردم دارد خفه‌ام می‌کند. ناکافی‌ام. هر کاری می‌کنم باز هم ناکافی‌ام. حتا دیگر نمی‌توانم بنویسم. خسته‌ام. می‌ترسم. نمی‌خواهم کودک گم‌شده‌ی ناتوانی باشم که اگر مادرش نباشد هیچ کاری جز گریه کردن از دستش برنمی‌آید. متأسفانه هیچ کاری جز گریه کردن از دستم برنمی‌آید. هربار که جلوی این بغضِ دائم را می‌گیرم، یک دستی از غیب می‌آید و خط دیگری روی چوب‌خطم می‌اندازد. جای خلوت و خوبی پیدا کرده بودم برای گریه کردن. حالا که شیوع این ویروس منحوس دوباره اوج گرفته اما دیگر نمی‌توانم به مأمن دروغینم پناه ببرم. کاسه‌ام دارد پر می‌شود. مقاومت در برابر نرم شدن و تکیه کردن به آدم‌ها سخت است. آن قدر وحشت‌زده‌ام که میل دیوانه‌واری به عاشق شدن پیدا کرده‌ام. انگار که عشق جواز موجهی باشد برای نشستن و سر روی شانه‌ی کسی گذاشتن، برای ناتوان و رنجور و بی‌چاره بودن. حیف که حتا همین کار را هم نمی‌توانم بکنم، نمی‌توانم به خودم اجازه‌ی عاشق شدن بدهم. علاوه بر تمام چیزهای دیگر، از عاشق شدن هم می‌ترسم، از تنهایی عاشق شدن. از این که نمورترین و دسترس‌ناپذیرترین زوایایم را این‌جا برای غریبه‌ها و نیمه‌غریبه‌ها تشریح می‌کنم منزجرم، اما آن قدر در لجن‌های کف اقیانوس فرو رفته‌ام که حاضرم به هر چیزی چنگ بزنم، هر چیزی که البته شائبه‌ی استحکام در آن نباشد. چنان از خواستن و نخواستن توأمان لبریزم که کاری جز گریه از دستم برنمی‌آید. ترس از شکست خوردن باعث می‌شود در هیچ زمینی که متر و معیار داشته باشد قدم نگذارم. ترجیح می‌دهم هیچ وقت هیچ سنگی از زمین بلند نکنم، تا این که زمانی سنگی بردارم که از دستم بیافتد. «نفهمیدن» هیولایی است که شب‌ها نمی‌گذارد بخوابم. هر چیزی که از آن می‌ترسم ربطی به نفهمیدن دارد. از این که نفس مادربزرگم در خواب بگیرد و من نفهمیده باشم می‌ترسم، این که تاریخ را نمی‌فهمم دیوانه‌ام می‌کند، و چون هر یاد گرفتنی از ندانستن و نفهمیدن آغاز می‌شود، از یادگرفتن هم واهمه دارم. بر خلاف انتظار، از این همه آشفتگی سرگیجه نگرفته‌ام، فرو رفته‌ام توی صندلیِ سفتِ چرخدار و وقتی به عقربه‌های ساعت نگاه کرده‌ام، باز هم یک روز از تمام جهان عقب افتاده بودم.
به نظر می‌رسد دیوانگی‌ام دوباره برگشته‌است. دارم خودم را می‌خورم. شب‌ها تا دیر بیدار می‌مانم. صبح‌ها زود بیدار می‌شوم. مشکل اینجاست که نمی‌نویسم. فکر نمی‌کنم. این بار را به تنهایی کشیدن دشوار است. آن روزها که همراهی داشتم، که امید واهی داشتم، روزهایی که چیزها را نیمه رها نمی‌کردم گذشته‌است.
دوست دارم متن بخوانم. درباره‌ی دین بدانم و فکر کنم. دوست دارم هندسه بلد باشم. دوست دارم خوش‌فکر باشم. موسیقی بدانم. تاریخ را بشناسم. در عوضِ این‌ها سردم است. لرز دارم. گرسنه‌ام. خواب‌آلودم.
می‌خواهم زودتر همه چیز تمام شود. می‌خواهم چیزی برای دانستن نباشد. راهی برای رفتن پیش پایم نگذارند. می‌خواهم کف اقیانوس دراز بکشم. جریان کند و گرم آب را روی پوستم حس کنم. چشم‌هایم را ببندم و حرکت باله‌های ماهی‌های ریز و درشت را روی صورتم دنبال کنم. کشتی‌ها و قایق‌ها و نهنگ‌ها و کوسه‌ها بیایند و بروند و به من کاری نداشته باشند. اصلا ندانند که من آن جا هستم. طوری در اقیانوس حل شده باشم که حضورشان را فقط مثل رد گرمای اتو روی لباس حس کنم. بدانم. تصور کنم.
نمی‌خواهم حتا جسدی در این دنیا باقی بگذارم. این را عطیه می‌گفت.
جبار را می‌توانم بپرستم. یکی جبار است، یکی آتش. تصادف را هم اگر می‌تواند چنین خدایانی بسازد، می‌توانم بپرستم.
من تمام عمرم را توی همین محله زندگی کرده‌ام. قبلا همسایه‌ی این خانه بودیم. حالا دیگر نمی‌دانم کجاست. اگر عکسش را پیدا نمی‌کردم می‌گذاشتم به حساب توانایی خارق‌العاده‌ی قوای خلاقه‌ام. همه چیزش آشناست، اما پیدایش نمی‌کنم. تمام محله را گشتم اما این خانه را پیدا نکردم. خاطراتم به من می‌گویند هر روز از روبه‌روی این خانه رد شده‌ام و یک روز، که بالاخره به بهانه‌ای گوشی‌ام را با خودم برده بودم، عکسش را برداشته‌ام. همه چیزش به محله می‌آید، اما رگه‌هایی از جادو دارد که اگر عکسش را پیدا نمی‌کردم، هیچ وقت باورم نمی‌شد به چشم دیده باشمش. حتا حالا که عکسش را دارم هم پیدایش نمی‌کنم. باید باشد اما نیست. علی‌القاعده باید دستم برسد اما نمی‌رسد. می‌دانم اما به یاد نمی‌آورم. بریده از همه چیز اما متصل. رنج.
آدم‌ها تکه‌های روحم را با خودشان می‌برند. البته چیزهایی هم برایم می‌گذارند، اما پاره‌های روح آن‌ها با تن من غریبه است. نخواستنی است. زیبایی‌هایش حسادت می‌آورد و زشتی‌هایش حالم را بد می‌کند. من را پروردگار دژها ساخته: دائما دیوارهایی که دورم برپا کرده‌ام را بلندتر و بلندتر می‌کنم. پِیِ‌شان را قوی‌تر می‌کنم، برج و بارو برایشان می‌سازم، یک ورودی در شرق تعبیه می‌کنم، یک ورودی در غرب. دور تا دور قلعه را خندق می‌کنم. بعد هم آزمون‌های شجاعت طراحی می‌کنم و از بالا آدم‌ها را زیر نظر می‌گیرم. باز هم اما، دزدهایی سروکله‌شان پیدا می‌شود که از دفینه‌های من بدزدند. دژ خالی می‌ماند و راه‌پله‌ها از رفت‌وآمد مکرر دزدان فرسوده می‌شوند. تهی‌مانده و دست‌فرسودم، از خود بیگانه: دیوار برای دور کردن است، نه برای راه باز کردن. چنین برمی‌آید که پروردگار دژها بر من خشم گرفته باشد. به عقوبت گناهانم زندگی را قطره‌قطره از تنم بیرون می‌کشد. من اما زنده می‌مانم؛ به این مجازات‌ها عادت کرده‌ام. برمی‌خیزم. دیوارهای جدید می‌سازم و بر فراز باروهایشان می‌ایستم، تنها.
***
انگلیسی‌ها را می‌برم این‌جا. انگار بیان نمی‌گذارد همین‌جا جدایشان کنم، نمی‌شد هم اصلا جایی منتشرشان نکنم. به قول یکی از همین وبلاگ‌نویس‌ها، ذات متن برای خوانده شدن است.
واقعا اضطراب داشت بیچاره‌ام می‌کرد. به خیر گذشت. البته خیر که نمی‌دانیم چیست. حالا غول‌های بزرگ‌تری در مسیر هستند. شکست خوردن از غول سپید دردناک‌تر خواهد بود یا شکست خوردن از دیوبچه‌ها؟